Zakres
W niniejszym dokumencie określono metody referencyjne stosowane do badania typu oraz w wypadkach spornych oznaczania gęstości ziarn i nasiąkliwości kruszyw zwykłych i lekkich.
Do innych zastosowań, takich jak zakładowa kontrola produkcji, mogą być stosowane inne metody, pod warunkiem że będą wobec nich ustalone korelacje z odpowiednią metodą referencyjną. Dla pewności niektóre z tych innych metod również opisano w niniejszej normie.
Metodami referencyjnymi wobec kruszyw zwykłych są:
- metoda drucianego kosza do ziarn kruszywa pozostających na sicie 31,5 mm (Rozdział 7 z wyjątkiem podsypki kolejowej, do której stosuje się Załącznik B);
- metoda piknometryczna do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 31,5 mm i pozostających na sicie 4 mm (Rozdział 8);
- metoda piknometryczna do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 4 mm i pozostających na sicie 0,063 mm (Rozdział 9).
W Rozdziałach 7, 8 i 9 trzy różne parametry gęstości ziarn (gęstość ziarn osuszonych w suszarce, gęstość ziarn nasyconych i powierzchniowo osuszonych oraz gęstość objętościowa ziarn) oraz nasiąkliwość są określane po 24 godzinnym okresie namaczania. W Załączniku B parametr gęstości ziarn osuszonych w suszarce określa się po nasyceniu w wodzie do stałej masy.
W wypadku kruszywa o ziarnach przechodzących przez sito 31,5 mm i pozostających na sicie 4 mm metoda drucianego kosza według Rozdziału 7 może być stosowana jako alternatywa wobec metody piknometrycznej według Rozdziału 8.
UWAGA 1 Metoda drucianego kosza może być również zastosowana do pojedynczych ziarn kruszywa pozostających na sicie 63 mm.
UWAGA 2 Metodę piknometryczną opisaną w Rozdziale 8 można zastosować jako alternatywę wobec ziarn kruszywa przechodzących przez sito 4 mm i pozostających na sicie 2 mm.
Metodami referencyjnymi wobec kruszyw lekkich są:
- metoda piknometryczna do ziarn kruszyw przechodzących przez sito 31,5 mm i pozostających na sicie 4 mm (Załącznik C). Trzy różne parametry gęstości ziarn (gęstość ziarn osuszonych w suszarce, gęstość ziarn nasyconych i powierzchniowo osuszonych oraz gęstość objętościowa ziarn) oraz nasiąkliwość są określane po wstępnym osuszeniu i 24 godzinnym okresie namaczania;
- metoda do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 4 mm, zmieszane z wodą i przefiltrowane w lejku Büchnera (Załącznik D). Trzy parametry gęstości ziarn oraz nasiąkliwość są oznaczane z użyciem próżni o zakresie od 50 mbar do 100 mbar przez co najmniej pięć minut.
Trzy inne metody wobec kruszyw zwykłych można zastosować do oznaczania gęstości wstępnie osuszonych ziarn, jak określono w normatywnych Załącznikach A i H:
- metoda drucianego kosza do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 63 mm i pozostających na sicie 31,5 mm (A.3);
- metoda piknometryczna do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 31,5 mm i pozostających na sicie 0,063 mm (A.4);
- metoda piknometryczna do ziarn kruszywa przechodzących przez sito 31,5 mm, w tym frakcja 0/0,063 mm (Załącznik H).
UWAGA 3 Jeżeli nasiąkliwość jest mniejsza niż około 1,5%, to gęstość objętościową ziarn można określać stosując metodę do oznaczania gęstości ziarn wstępnie osuszonych według Załącznika A.
Szybka metoda według normatywnego Załącznika E może być stosowana w zakładowej kontroli produkcji do oznaczania gęstości objętościowej ziarn kruszyw lekkich.
Metodę według informacyjnego Załącznika F można stosować do oznaczania gęstości ziarn oraz nasiąkliwości ziarn kruszywa przechodzących przez sito 4 mm.
Dane dotyczące gęstości wody w różnych temperaturach są określone w normatywnym Załączniku G.
Wskazówki dotyczące oznaczania i zastosowania różnych parametrów gęstości oraz nasiąkliwości podano w informacyjnym Załączniku I.
Załącznik J (informacyjny) zawiera dane dotyczące dokładności.
